ମହାଲକ୍ଷ୍ମୀ ଧନ ଓ ଐଶ୍ୱର୍ୟ୍ୟର ଅଧିଷ୍ଠାତ୍ରୀ ଦେବୀ । ମାର୍ଗଶୀର ମାସ ଗୁରୁବାର ଧାନ୍ୟଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ଉପାସନା କରାଯାଇଥାଏ । ଏହାକୁ ମାଣବସା ଗୁରୁବାର ଓଷା କୁହାଯାଏ । ଦେବୀ ଧାନ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ପ୍ରତୀକ ସ୍ୱରୂପ ମାଣପୂର୍ଣ୍ଣ ଧାନକୁ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇ ବିଧି ଓ ପରମ୍ପରା ମୁତାବକ ଉପାସନା କରାଯାଇଥାଏ । ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ଓଡ଼ିଆ ପରମ୍ପରାର ଏହି ମୌଳିକ ପର୍ବରେ ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କୁ ପାଞ୍ଚ ସପ୍ତାହ ଧରି ପ୍ରତି ଗୁରୁବାର ପୂଜା କରାଯାଇଥାଏ । ଓଡ଼ିଶାର ଘରେ ଘରେ ଏହି ପୂଜା ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥାଏ । ମାଣବସା ଗୁରୁବାର ପୂଜାରେ ଶସ୍ୟମାପକ ପାତ୍ର ମାଣ, ଗଉଣି, ଧାନକେଣ୍ଡା ଆଦିକୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ପ୍ରତୀକ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରି ଉପାସନା କରାଯାଇଥାଏ । କୃଷିବହୁଳ ଓଡ଼ିଆ ପରମ୍ପରା ସହ ଜଡ଼ିତ ଏହା ଏକ କୃଷି ଭିତ୍ତିକ ଓଷା ଅଟେ । ଅଷ୍ଟଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ ଦେବୀ ଧାନ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଅଷ୍ଟଭୂଜା । ସେ ସବୁଜ ବସ୍ତ୍ରାବୃତା, ଦୁଇ ହସ୍ତରେ ପଦ୍ମ ଅନ୍ୟ ହସ୍ତଗୁଡ଼ିକରେ ଧାନକେଣ୍ଡା, କଦଳୀ, ଆଖୁ ଜାଇଫଳ ଆଦି ଧାରଣ କରିଥାନ୍ତି । ମା’ଲକ୍ଷ୍ମୀ ହେଉଛନ୍ତି ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଆରାଧ୍ୟ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ପତ୍ନୀ । ଏଣୁ ତାଙ୍କରି ପୂଜା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଓଡ଼ିଆ ପାଇଁ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ୱ ବହନ କରିଥାଏ । ମାଣବସା ଗୁରୁବାର ଦିନ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଓଡ଼ିଆ ବୋହୂ ପ୍ରତ୍ୟୁଷରୁ ଉଠି ଘରଦ୍ୱାର ଲିପି ମାଣ ଖଟୁଲି ସଜାଇଥାଏ । ଘରେ ଦୁଆରେ ଚାଉଳ ଚୂନାରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଝୋଟି ପକାଯାଏ । ଖଟୁଲିରେ ନୂତନ ଧାନକେଣ୍ଡାରେ ବେଣୀ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ଧୂପ, ଦୀପ, ଫୁଲ, ଚନ୍ଦନ ନୈବେଦ୍ୟ ଆଦି ଅର୍ପଣ କରି ମହାଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କୁ ଆବହନ କରାଯାଏ । ମା’ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ଓଷା ବହି ପାଠ କରାଯାଏ । ସକାଳ, ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଓ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ମା’ଙ୍କୁ ଭୋଗ ଲାଗି କରାଯାଏ । ମା’ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କୁ ଉପାସନା କରୁଥିବା ପରିବାରରେ ସର୍ବଦା ସୁଖସମୃଦ୍ଧି, ଧନଧାନ୍ୟରେ ପୂରି ଉଠେ ।
ଏହି ଅବସରରେ ଆସନ୍ତୁ ମହାଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କୁ ନେଇ ଏକ କାହାଣୀ ଉପରେ ନଜର ପକେଇନେବା।
ଗୋଟିଏ ଗାଁରେ ଜଣେ ଗରିବ ବ୍ରାହ୍ମଣ ରହୁଥିଲେ। ସେ ସବୁଦିନ ଜଗତର ପାଳନକର୍ତ୍ତା ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କୁ ପୂଜା କରୁଥିଲେ। ତାଙ୍କ ଭକ୍ତିରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ତାଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ ଦେଲେ ଏବଂ ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କୁ କିଛି ମାଗିବାକୁ କହିଲେ। ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ବରଦାନରେ ଗରିବ ବ୍ରାହ୍ମଣ ତାଙ୍କ ଘରେ ମା’ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ବାସ ପାଇଁ ଇଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କଲେ। ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ମା’ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କୁ ପାଇବାର ରାସ୍ତା ବତେଇଦେଲେ। ସେ କହିଲେ ଯେ ମନ୍ଦିର ସମ୍ମୁଖକୁ ପ୍ରତିଦିନ ଜଣେ ମହିଳା ଆସନ୍ତି। ତୁମେ ତାଙ୍କୁ ଘରକୁ ଆଣିବାକୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରିବ। ସେ ହିଁ ହେଉଛନ୍ତି ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀ। ଯେତେବେଳେ ଧନର ଦେବୀ ମା’ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ତୁମ ଘରକୁ ଆସିବେ, ସେତେବେଳେ ଆପଣଙ୍କ ଘର ଟଙ୍କା ଓ ଶସ୍ୟରେ ଭରିଯିବ। ଏହା କହି ଶ୍ରୀ ବିଷ୍ଣୁ ଉଭା ହୋଇଗଲେ। ପରଦିନ ସକାଳେ ଗରିବ ବ୍ରାହ୍ମଣ ସକାଳୁ ଉଠି ମନ୍ଦିର ସମ୍ମୁଖରେ ଯାଇ ବସିଲେ। ଯେତେବେଳେ ଛଦ୍ମବେଶରେ ମା ଲକ୍ଷ୍ମୀ ସେଠାକୁ ଆସିଲେ, ବ୍ରାହ୍ମଣ ତାଙ୍କ ପାଖକୁ ଗଲେ ଆଉ ତାଙ୍କ ଘରକୁ ଆସିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କଲେ। ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କ କଥା ଶୁଣିବା ପରେ ମା’ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଏ କଥା ବୁଝିଗଲେ ଯେ ଏହା ନିଶ୍ଚିତ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ କଥାରେ ହେଉଛି। ଏହା ପରେ ମା’ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କୁ କହିଲେ ଯେ,ମୁଁ ତୁମ ଘରକୁ ଯିବି କିନ୍ତୁ ଏଥିପାଇଁ ତୁମକୁ ପ୍ରଥମେ ମହାଲକ୍ଷ୍ମୀ ବ୍ରତ କରିବାକୁ ପଡିବ। ଏହାପରେ ତୁମର ମନସ୍କାମନା ପୂରଣ ହେବ। ଦେବୀଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଅନୁଯାୟୀ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଉପବାସ କଲେ ଏବଂ ପୂଜା କଲେ ଏବଂ ଦେବୀଙ୍କୁ ଡାକିଲେ। ଏହା ପରେ ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ତାଙ୍କ ପ୍ରତିଜ୍ଞା ପୂରଣ କଲେ। ମା’ଲକ୍ଷ୍ମୀ ତାଙ୍କ ଘରକୁ ଆସିବା ପରେ ଗରିବ ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କ ଘର ଧନଧାନ୍ୟରେ ପୂରଣ ହୋଇଗଲା।
